Regelmatig word ik gevraagd om hulp bij het afwikkelen van een nalatenschap. Ik constateer dan dat er nogal wat misvattingen bestaan rondom de nalatenschap. Dat is helemaal niet vreemd aangezien er verschillende wetgeving en diverse waarderingsvraagstukken bij de afwikkeling samenkomen. Zo staat boek 4 van ons Burgerlijk Wetboek geheel in het teken van het erfrecht. Ook onze belastingwetgeving kent de nodige regelgeving over erfrecht, de meeste bepalingen zijn opgenomen in de Successiewet. Daarnaast kan de erflater uiteraard nog het nodige bepalen in een testament.
Omvang nalatenschap
Om een nalatenschap goed af te wikkelen en te verdelen dien je uiteraard te weten wie allemaal tot de groep van erfgenamen behoort. Dat vraagt een goede uitleg van het civiele recht en het testament. Voorts is het zaak om de omvang van de nalatenschap goed te bepalen. Dat wil nog wel eens fout gaan. Dat heeft dan bijvoorbeeld te maken met onjuiste waarderingen of met het al dan niet meetellen van eerder door de erflater gedane schenkingen. Bijzondere aandacht verdienen de situaties waarbij in het verleden een van de ouders al is overleden en waarbij de kinderen hun kindsdeel nog tegoed hebben. In die gevallen wil het vaak misgaan met onder andere waarderingsaspecten en renteberekeningen.
Voorbeeld kindsdeel
In veel gevallen wordt in een testament bepaald dat bij overlijden van de eerste ouder de kinderen hun erfdeel nog niet ontvangen. De kinderen ontvangen dan hun erfdeel pas bij het overlijden van de tweede ouder. Het erfdeel van de kinderen dient uiteraard wel juist bepaald te worden en dat dient ook fiscaal in de aangifte erfbelasting verantwoord te worden. In de praktijk worden in zulke gevallen nogal eens foutjes gemaakt. Zo heb ik eens een kind bijgestaan die stellig de overtuiging had dat hij nog recht had op een kindsdeel van € 90.000,-. Na bestudering van de stukken bleek er nog recht te bestaan op een kindsdeel van € 150.000,-. U ziet, een foutje is zo gemaakt.
Voorbeeld legitieme portie
Indien een van de kinderen onterfd is, kan deze toch nog aanspraak op een deel van de nalatenschap. Het kind kan dan aanspraak maken op zijn legitieme portie. Het berekenen van die legitieme portie kan vaak lastig zijn omdat het onterfde kind niet over de volledige gegevens beschikt. Vaak ook worden in het verleden gedane schenkingen niet juist in de berekening verwerkt. In de praktijk heb ik toch al de nodige gevallen gezien, waarbij het onterfde kind recht bleek te hebben op een behoorlijk grotere legitieme portie dan aanvankelijk gedacht. In een redelijk normale nalatenschap met een eigen woning en een beetje spaargeld, kan het verschil in legitieme portie al snel € 25.000,- bedragen. Over het algemeen is dat toch de moeite waard om de situatie goed te bekijken en alle benodigde gegevens te verkrijgen.
Niemand doet iets
Het komt helaas ook nog wel eens voor dat een nalatenschap onbeheerd blijft. De erfgenamen willen er bijvoorbeeld niets mee van doen hebben of verwachten een negatief saldo. De in het testament aangewezen executeur bedankt voor zijn taak. Toch kunnen er dan partijen zijn die belang hebben wij een correcte afwikkeling en die door een situatie van non-beheer mogelijk schade lopen. Daarvoor bestaat gelukkig een oplossing. In een verzoekschrift kan dan de rechter gevraagd worden een vereffenaar te benoemen die de nalatenschap kan beheren en vereffenen. Zo kan de belanghebbende partij mogelijk toch nog zijn vordering incasseren.
Tot slot
De standaard nalatenschap bestaat niet. In veel gevallen speelt wel een bijzonderheid of doet zich een complicatie voor. Aangezien de nalatenschap in de regel maar een keer verdeeld wordt, is het van belang dat u alle relevante aspecten tijdig en juist in de vereffening meeneemt. Als u hierover meer wilt weten kunt u voor een vertrouwelijk advies uiteraard altijd contact opnemen met een van onze erfrechtadvocaten.
mr. J.B. (Jeroen) Gubbels
